Chào anh em mê bóng đá, đặc biệt là những fan cứng của Ngoại hạng Anh tại ghienthethao.com! Chắc hẳn kỳ World Cup 2022 tại Qatar vừa rồi vẫn còn để lại nhiều dư âm, không chỉ bởi những trận cầu đỉnh cao, những bất ngờ thú vị mà còn bởi một nhân vật “quyền lực” không thể không nhắc tên: VAR. Công nghệ Video Hỗ trợ Trọng tài (Video Assistant Referee) lại một lần nữa trở thành tâm điểm bàn tán. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng “mổ xẻ” VAR Tại World Cup 2022 Và Những Khác Biệt Trong Các Giải đấu Quốc Tế, xem FIFA đã làm gì khác biệt so với những gì chúng ta thường thấy ở Premier League hay các sân chơi châu lục khác nhé. Liệu VAR ở World Cup có thực sự “chuẩn chỉ” hơn, hay vẫn còn đó những tranh cãi không hồi kết?
VAR tại World Cup 2022 nổi bật với công nghệ bắt việt vị bán tự động giúp đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn
VAR tại World Cup 2022: Những điểm nhấn không thể bỏ qua
Phải thừa nhận rằng, FIFA đã có những nỗ lực đáng kể để cải tiến VAR cho ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh tại Qatar. Có mấy điểm nổi bật mà anh em chắc chắn còn nhớ:
Công nghệ Bắt việt vị Bán tự động (SAOT) – Bước đột phá hay chỉ là “bình mới rượu cũ”?
Đây có lẽ là cải tiến đáng chú ý nhất của VAR tại World Cup 2022. Hệ thống này sử dụng 12 camera chuyên dụng đặt dưới mái sân vận động để theo dõi bóng và tối đa 29 điểm dữ liệu trên cơ thể mỗi cầu thủ, 50 lần mỗi giây. Bên trong quả bóng Al Rihla còn có một cảm biến đơn vị đo lường quán tính (IMU) gửi dữ liệu 500 lần/giây về phòng VAR, xác định chính xác thời điểm bóng được đá đi.
- Ưu điểm: Mục tiêu là giảm thời gian kiểm tra việt vị, tăng tính chính xác và khách quan. Nhiều tình huống việt vị “mili-mét” đã được SAOT xác định nhanh chóng, tránh những pha “bẻ còi” gây ức chế. Nhớ lại những lần chờ đợi mòn mỏi ở Premier League xem tổ VAR kẻ vạch mà nản đúng không? WC 2022 có vẻ nhanh hơn ở khoản này.
- Nhược điểm: Dù tự động, quyết định cuối cùng vẫn cần sự xác nhận của trọng tài VAR. Và đôi khi, những hình ảnh 3D mô phỏng dù đẹp mắt vẫn khiến không ít người hâm mộ cảm thấy khó hiểu và thiếu “cảm xúc bóng đá”. Liệu có quá máy móc không?
Thời gian bù giờ “siêu khủng” – Ảnh hưởng từ VAR?
Một đặc sản khác của World Cup 2022 là thời gian bù giờ cực dài, có trận lên tới hơn 10 phút mỗi hiệp. FIFA tuyên bố muốn bù đắp chính xác thời gian bóng chết, bao gồm cả thời gian dừng trận đấu để xem lại VAR.
“Chúng tôi muốn đảm bảo thời gian thi đấu thực tế được tối đa hóa. Các trọng tài đã được chỉ thị phải tính toán chính xác thời gian bị lãng phí do chấn thương, thay người, ăn mừng bàn thắng, và đặc biệt là kiểm tra VAR,” một quan chức FIFA giải thích.
Điều này khác biệt khá rõ so với nhiều giải đấu, kể cả Ngoại hạng Anh, nơi thời gian bù giờ thường “khiêm tốn” hơn dù VAR cũng can thiệp không ít. Anh em thấy sao về thay đổi này? Có làm trận đấu công bằng hơn hay chỉ kéo dài sự mệt mỏi?
Những quyết định gây tranh cãi vẫn tiếp diễn
Dù có SAOT hay bù giờ kiểu mới, VAR vẫn không thoát khỏi những tranh cãi. Từ những quả penalty nhạy cảm, những tình huống để bóng chạm tay trong vòng cấm đến các pha bóng bạo lực bị bỏ qua hoặc xử lý chưa thỏa đáng… VAR tại World Cup 2022 vẫn khiến người hâm mộ phải đặt câu hỏi về sự nhất quán và tiêu chí “rõ ràng và hiển nhiên” (clear and obvious error) khi can thiệp.
So sánh VAR World Cup 2022 với các giải đấu quốc tế khác
Vậy, cụ thể thì VAR tại World Cup 2022 và những khác biệt trong các giải đấu quốc tế là gì? Hãy thử đặt lên bàn cân với một vài giải đấu quen thuộc nhé.
Khác biệt về công nghệ: SAOT có phải là “độc quyền”?
Tại thời điểm diễn ra World Cup 2022, SAOT là công nghệ tương đối mới và được FIFA áp dụng quy mô lớn lần đầu tiên ở một giải đấu tầm cỡ thế giới (trước đó đã thử nghiệm ở Arab Cup và Club World Cup).
- So với Premier League: Giải đấu số 1 nước Anh vẫn dựa vào việc kẻ vạch thủ công bởi tổ VAR, dù công nghệ ngày càng được cải tiến. Điều này dẫn đến thời gian chờ đợi lâu hơn và đôi khi là những quyết định việt vị sít sao gây tranh cãi triền miên.
- So với Champions League/Europa League: UEFA cũng đã bắt đầu triển khai SAOT từ mùa giải 2022/23 ở Champions League, cho thấy xu hướng công nghệ này đang dần phổ biến.
- So với Euro hay Copa America: Các giải đấu cấp châu lục trước đó chưa áp dụng SAOT một cách rộng rãi như World Cup 2022.
Rõ ràng, FIFA đã đi tiên phong trong việc áp dụng SAOT ở cấp độ World Cup, tạo ra sự khác biệt đáng kể về tốc độ xử lý các tình huống việt vị.
So sánh phòng điều hành VAR tại World Cup 2022 với công nghệ tiên tiến và phòng VAR tại giải Ngoại hạng Anh
Quy trình và cách giải thích quyết định: Sự minh bạch đến đâu?
Một điểm khác biệt nữa nằm ở cách FIFA cố gắng giải thích các quyết định VAR cho khán giả.
- Tại World Cup 2022: FIFA đã thử nghiệm việc phát các đoạn video giải thích lý do VAR can thiệp và quyết định cuối cùng trên màn hình lớn tại sân vận động (dù chưa phải lúc nào cũng thực hiện). Họ cũng công bố các hình ảnh 3D của SAOT.
- So với Premier League: Việc giao tiếp quyết định VAR với khán giả tại sân vận động vẫn là điểm yếu cố hữu. Thường chỉ có thông báo ngắn gọn trên màn hình (Checking Penalty, Checking Offside, Decision: Goal/No Goal…), gây khó hiểu và bức xúc cho người xem trực tiếp. Nhiều anh em đi xem ở Anh chắc thấm thía điều này.
- So với các giải khác: Mức độ minh bạch cũng khác nhau. Một số giải đấu có thể cho phép trọng tài chính giải thích quyết định qua micro (như ở một số giải tại Mỹ), nhưng đây chưa phải là chuẩn mực chung.
FIFA dường như đang nỗ lực hướng tới sự minh bạch hơn, dù vẫn còn một chặng đường dài. Anh em có nghĩ Premier League nên học hỏi điều này không?
Mức độ can thiệp của VAR: “Clear and Obvious” được hiểu thế nào?
Tiêu chí “can thiệp khi có lỗi rõ ràng và hiển nhiên” là kim chỉ nam của VAR, nhưng cách diễn giải lại có vẻ khác nhau giữa các giải đấu.
- World Cup 2022: Có cảm giác VAR can thiệp khá “mạnh tay”, đặc biệt là với các tình huống penalty (nhất là lỗi để bóng chạm tay) và thẻ đỏ. Điều này có thể do chỉ đạo từ FIFA muốn đảm bảo tính nghiêm khắc và công bằng tối đa.
- Premier League: Thường bị chỉ trích là VAR can thiệp “quá nhiều” vào các tình huống không thực sự rõ ràng, hoặc ngược lại, “bỏ qua” những lỗi mười mươi. Sự thiếu nhất quán là vấn đề lớn nhất khiến người hâm mộ và các HLV như Jurgen Klopp hay Pep Guardiola không ít lần phàn nàn. Tham khảo thêm các phân tích chuyên sâu về Ngoại hạng Anh để thấy rõ hơn những tranh cãi này.
- Các giải đấu khác: Mức độ can thiệp cũng biến thiên, phụ thuộc vào triết lý của ban tổ chức và trình độ, kinh nghiệm của đội ngũ trọng tài VAR.
Sự khác biệt trong cách áp dụng tiêu chí “clear and obvious” chính là một trong những nguyên nhân cốt lõi dẫn đến những tranh cãi và cảm giác “luật mỗi nơi một kiểu” của người hâm mộ.
Tại sao lại có sự khác biệt trong việc áp dụng VAR giữa các giải đấu?
Câu hỏi này không dễ trả lời, nhưng có thể chỉ ra một vài nguyên nhân chính.
Trả lời ngắn gọn: Sự khác biệt chủ yếu đến từ quy định và hướng dẫn của từng cơ quan quản lý (FIFA, UEFA, các liên đoàn quốc gia), nguồn lực đầu tư công nghệ, chương trình đào tạo trọng tài VAR khác nhau, và việc liên tục cập nhật giao thức dựa trên kinh nghiệm thực tế và phản hồi.
Yếu tố cơ quan quản lý và nguồn lực
Mỗi giải đấu được điều hành bởi một tổ chức khác nhau (FIFA cho World Cup, UEFA cho Euro/Champions League, FA/Premier League cho giải Anh…). Mỗi tổ chức có thể có những ưu tiên, diễn giải luật và quy trình VAR riêng. Bên cạnh đó, việc đầu tư vào công nghệ như SAOT đòi hỏi nguồn lực tài chính lớn mà không phải giải đấu nào cũng đáp ứng được ngay lập tức.
Đào tạo và kinh nghiệm trọng tài
Chất lượng và sự nhất quán của các quyết định VAR phụ thuộc rất nhiều vào trình độ, kinh nghiệm và sự phối hợp của đội ngũ trọng tài VAR và trọng tài chính. Chương trình đào tạo và tiêu chuẩn áp dụng có thể khác nhau giữa các quốc gia và giải đấu.
Quá trình học hỏi và cải tiến liên tục
VAR vẫn là một công nghệ tương đối mới trong bóng đá. Các giải đấu liên tục học hỏi từ kinh nghiệm của chính mình và của các giải khác để điều chỉnh quy trình, công nghệ và hướng dẫn cho trọng tài. World Cup 2022 với SAOT và thời gian bù giờ dài là một ví dụ về nỗ lực cải tiến của FIFA.
Góc nhìn chuyên gia về VAR tại World Cup 2022
Để có cái nhìn đa chiều hơn, hãy nghe nhận định từ Chuyên gia bóng đá Nguyễn Minh Đức, một cây viết quen thuộc của chúng ta:
“VAR tại World Cup 2022, đặc biệt là SAOT, cho thấy một bước tiến về công nghệ. Nó giúp các quyết định việt vị trở nên nhanh và có vẻ khách quan hơn. Tuy nhiên, bóng đá không chỉ là những con số và đường kẻ. Việc giảm thiểu tranh cãi ở khía cạnh này lại có thể làm tăng tranh cãi ở khía cạnh khác, như các quyết định về penalty hay thẻ phạt, nơi yếu tố nhận định của con người vẫn đóng vai trò chủ đạo.”
Ông Đức cũng chỉ ra điểm cần lưu ý:
“Sự khác biệt trong cách áp dụng VAR giữa World Cup và các giải VĐQG như Premier League là điều dễ hiểu nhưng cũng gây khó khăn cho cầu thủ và người hâm mộ. Cầu thủ vừa phải thích nghi với một kiểu VAR ở CLB, lại phải làm quen với một kiểu khác khi lên tuyển. Sự nhất quán trên toàn cầu vẫn là mục tiêu mà FIFA và các liên đoàn cần hướng tới, dù biết rằng điều đó không hề đơn giản.”
Hình ảnh trọng tài đang tham khảo màn hình VAR bên đường pitch trong một tình huống gây tranh cãi tại World Cup 2022
Rõ ràng, dù có những cải tiến, VAR tại World Cup 2022 và những khác biệt trong các giải đấu quốc tế vẫn là chủ đề nóng hổi. Công nghệ mang lại sự chính xác cao hơn ở một số khía cạnh, nhưng cũng đặt ra những thách thức mới về tính nhất quán, sự minh bạch và cả việc giữ gìn “chất người” trong bóng đá.
Kết luận
Nhìn lại VAR tại World Cup 2022 và những khác biệt trong các giải đấu quốc tế, chúng ta có thể thấy FIFA đã rất nỗ lực để nâng cấp công nghệ và quy trình, đặc biệt với sự xuất hiện của SAOT và cách tính bù giờ mới. Tuy nhiên, sự khác biệt trong cách diễn giải luật, mức độ can thiệp và khả năng giao tiếp quyết định so với các giải đấu như Premier League hay Champions League vẫn còn đó.
VAR rõ ràng là một phần không thể thiếu của bóng đá hiện đại, nhưng hành trình để hoàn thiện nó vẫn còn dài. Liệu những bài học từ World Cup 2022 có giúp các giải đấu khác, đặc biệt là Ngoại hạng Anh, cải thiện hệ thống VAR của mình hay không? Anh em nghĩ sao về VAR tại World Cup vừa rồi? Công nghệ nào là hữu ích nhất và điều gì cần thay đổi? Hãy để lại bình luận chia sẻ quan điểm của mình nhé!
