Chào anh em mê bóng đá Anh, đặc biệt là những ai máu lửa với các trận derby! Nhắc đến derby là nhắc đến không khí nghẹt thở, những pha vào bóng quyết liệt, những bàn thắng vỡ òa và cả những tranh cãi nảy lửa. Và vài năm trở lại đây, “nhân vật chính” mới nổi trong các cuộc tranh luận đó chính là VAR. Vậy Công Nghệ VAR Trong Các Trận Derby: Tranh Cãi Hay Là Sự Công Bằng? Đó là câu hỏi lớn mà tôi, với tư cách là một người theo dõi sát sao bóng đá Anh bao năm qua, muốn cùng anh em mổ xẻ trong bài viết này trên ghienthethao.com. Liệu VAR có đang làm nguội đi “chất lửa” của derby, hay nó thực sự là công cụ mang lại sự minh bạch cần thiết?
Nói thật nhé, mỗi lần xem derby mà có VAR can thiệp, tim tôi lại đập thình thịch. Một mặt, mình mừng vì những sai sót rõ ràng có thể được sửa chữa. Mặt khác, cái cảm giác chờ đợi quyết định từ phòng VAR, nhìn trọng tài chạy ra màn hình biên, nó cứ làm gián đoạn mạch cảm xúc đang dâng trào. Derby vốn dĩ đã căng như dây đàn rồi, thêm VAR vào nữa, nó như thêm gia vị, nhưng là vị cay nồng hay vị đắng ngắt thì… còn tùy!
VAR và Derby Anh: Cuộc “hôn nhân” đầy sóng gió
VAR (Video Assistant Referee) được chính thức áp dụng tại Premier League từ mùa giải 2019-2020 với mục tiêu cao cả: giảm thiểu những sai lầm nghiêm trọng của trọng tài, mang lại sự công bằng hơn cho trận đấu. Trên lý thuyết là vậy. Nhưng thực tế, đặc biệt là trong các trận derby, nơi áp lực, tốc độ và cảm xúc được đẩy lên cực đại, sự xuất hiện của VAR lại thường xuyên châm ngòi cho những cuộc tranh luận không hồi kết.
Tại sao ư? Đơn giản vì derby không chỉ là một trận đấu bóng đá thông thường. Nó là cuộc chiến về danh dự, niềm tự hào, lịch sử và sự thù địch giữa các đối thủ cùng thành phố hoặc khu vực. Mọi tình huống, dù nhỏ nhất, đều được “soi” dưới kính hiển vi bởi hàng triệu con mắt. Một quyết định của VAR, dù đúng hay sai theo luật, đều có thể thổi bùng lên ngọn lửa cảm xúc từ các cầu thủ, ban huấn luyện và đặc biệt là người hâm mộ.
“Derby là nơi cảm xúc thăng hoa nhất, nhưng cũng là nơi VAR dễ bị ‘ném đá’ nhất. Áp lực là khổng lồ, và mọi quyết định đều có thể thay đổi cục diện không chỉ trận đấu mà còn cả mùa giải,” – Johnathan Davies, cựu trọng tài Premier League chia sẻ.
Những tình huống VAR “dậy sóng” trong các trận derby kinh điển
Không khó để kể ra những khoảnh khắc mà công nghệ VAR trong các trận derby trở thành tâm điểm. Những quyết định này đã thay đổi kết quả, tạo ra những luồng ý kiến trái chiều dữ dội và khắc sâu vào ký ức người hâm mộ.
Derby Manchester: Những pha bóng “cân não”
- Bàn thắng gây tranh cãi của Marcus Rashford (Man Utd 2-1 Man City, tháng 1/2023): Tình huống Rashford ở vị trí việt vị nhưng không chạm bóng, để Bruno Fernandes băng lên ghi bàn. VAR không can thiệp vì cho rằng Rashford không tham gia vào tình huống bóng. Quyết định này khiến Man City và người hâm mộ của họ vô cùng tức giận, cho rằng Rashford rõ ràng đã ảnh hưởng đến khả năng phòng ngự của đối phương. Đây là ví dụ điển hình cho sự phức tạp trong việc xác định “tham gia tình huống” theo luật việt vị mới.
- Các quyết định penalty: Không ít lần VAR phải vào cuộc để xác định các quả phạt đền trong trận derby Manchester, từ những pha để bóng chạm tay trong vòng cấm đến các tình huống phạm lỗi không rõ ràng. Mỗi quyết định đều tạo ra tranh cãi về tính nhất quán và ngưỡng “rõ ràng và hiển nhiên”.
Hình ảnh phòng VAR đang xem xét lại một tình huống gây tranh cãi trong trận derby Manchester giữa Man Utd và Man City
Derby Bắc London: Lửa và Công nghệ
Trận derby giữa Arsenal và Tottenham Hotspur luôn rực lửa, và VAR cũng không ít lần “góp nhiệt”.
- Thẻ đỏ và penalty: Những tấm thẻ đỏ sau khi VAR xem lại pha vào bóng nguy hiểm, hay những quả penalty được thổi sau khi xác định lỗi trong vòng cấm là điều thường thấy. Ví dụ, những pha vào bóng quyết liệt của Granit Xhaka hay những tình huống ngã trong vòng cấm của các tiền đạo như Harry Kane hay Bukayo Saka thường xuyên cần đến sự can thiệp của VAR.
- Bàn thắng bị từ chối vì lỗi việt vị “mắt muỗi”: Đôi khi, những bàn thắng đẹp mắt bị từ chối chỉ vì một bộ phận rất nhỏ của cơ thể cầu thủ ở dưới hậu vệ cuối cùng vài centimet, được xác định bởi đường kẻ việt vị của VAR. Điều này làm dấy lên câu hỏi về tinh thần của luật và liệu công nghệ có đang trở nên quá máy móc.
Derby Merseyside: Không chỉ là bóng đá
Cuộc đối đầu giữa Liverpool và Everton luôn chứa đựng sự kịch tính và đôi khi là cả những khoảnh khắc không mong muốn.
- Chấn thương của Virgil van Dijk (Everton 2-2 Liverpool, tháng 10/2020): Pha vào bóng thô bạo của thủ môn Jordan Pickford khiến Van Dijk dính chấn thương nặng và nghỉ hết mùa. VAR đã xem xét tình huống nhưng không đưa ra án phạt thẻ đỏ cho Pickford (dù có lỗi việt vị trước đó của Van Dijk). Quyết định này gây phẫn nộ lớn trong cộng đồng fan Liverpool và đặt ra câu hỏi về việc bảo vệ cầu thủ.
- Bàn thắng bị từ chối của Jordan Henderson: Cũng trong trận đấu đó, bàn thắng ấn định chiến thắng 3-2 cho Liverpool ở phút bù giờ của Henderson đã bị VAR từ chối vì lỗi việt vị cực kỳ mỏng manh của Sadio Mané trong pha bóng trước đó. Đường kẻ VAR cho thấy vai của Mané chỉ nhỉnh hơn hậu vệ cuối cùng một chút xíu.
Khoảnh khắc VAR can thiệp vào một tình huống nhạy cảm trong trận derby Merseyside giữa Liverpool và Everton
Liệu VAR có thực sự mang lại sự công bằng cho derby?
Đây chính là câu hỏi cốt lõi. Công nghệ VAR trong các trận derby có phải là liều thuốc cho sự công bằng hay chỉ làm gia tăng thêm những tranh cãi?
Luồng ý kiến ủng hộ sự công bằng:
- Sửa chữa sai lầm rõ ràng: VAR đã giúp trọng tài sửa chữa những lỗi nhận định rõ ràng như bàn thắng việt vị mười mươi, những pha phạm lỗi trong vòng cấm bị bỏ qua hoặc những tình huống bạo lực sân cỏ.
- Tính khách quan trong việt vị: Đường kẻ việt vị điện tử, dù đôi khi gây tranh cãi về độ “mỏng”, nhưng về cơ bản mang lại sự khách quan hơn so với mắt thường của trọng tài biên trong các tình huống tốc độ cao.
- Giảm thiểu ăn vạ (phần nào): Biết rằng mọi hành vi đều có thể bị “soi” lại, các cầu thủ có xu hướng hạn chế các pha ăn vạ lộ liễu trong vòng cấm.
Luồng ý kiến cho rằng VAR gây thêm tranh cãi:
- Tính chủ quan vẫn tồn tại: Với các tình huống như để bóng chạm tay, lỗi đẩy người, hay mức độ nghiêm trọng của pha phạm lỗi, yếu tố nhận định chủ quan của tổ VAR vẫn đóng vai trò quyết định. Ngưỡng “rõ ràng và hiển nhiên” (clear and obvious error) cũng không phải lúc nào cũng nhất quán.
- Phá vỡ nhịp độ và cảm xúc: Thời gian chờ đợi quyết định VAR làm nguội đi sự hưng phấn của cầu thủ và khán giả, đặc biệt là sau một bàn thắng. Nó làm mất đi tính tức thời và bùng nổ vốn có của bóng đá, nhất là trong không khí derby.
- Tác động tâm lý tiêu cực: Áp lực lên tổ VAR là cực lớn, nỗi sợ mắc sai lầm có thể dẫn đến những quyết định thiếu dứt khoát hoặc quá an toàn. Cầu thủ đôi khi cũng mất tập trung vì chờ đợi hoặc phản ứng với VAR.
- Sự thiếu nhất quán: Quyết định tương tự trong các trận đấu khác nhau đôi khi lại có kết quả khác nhau từ VAR, gây ra sự khó hiểu và bức xúc cho người hâm mộ.
“VAR là một công cụ hữu ích, nhưng nó không phải là chiếc đũa thần. Sự phức tạp của bóng đá, đặc biệt là trong các trận derby, đòi hỏi không chỉ công nghệ mà còn cả sự nhất quán và khả năng giải thích quyết định rõ ràng hơn từ các trọng tài,” – Nguyễn Hoàng Minh, bình luận viên bóng đá kỳ cựu tại Việt Nam nhận định.
Góc nhìn chuyên gia: VAR ảnh hưởng thế nào đến tâm lý và chiến thuật?
Sự hiện diện của VAR không chỉ ảnh hưởng đến các quyết định trên sân mà còn tác động sâu sắc đến tâm lý thi đấu và cách các đội bóng tiếp cận trận đấu, nhất là trong các trận cầu đỉnh cao như derby.
- Tâm lý cầu thủ: Hậu vệ có thể trở nên dè dặt hơn trong các pha tắc bóng trong vòng cấm vì sợ bị thổi phạt đền sau khi VAR kiểm tra. Tiền đạo có thể ăn mừng bàn thắng một cách dè chừng hơn, chờ đợi xác nhận từ VAR. Sự chờ đợi này có thể làm giảm hưng phấn hoặc tăng thêm áp lực.
- Chiến thuật: Một số đội có thể chủ động chơi với hàng thủ dâng cao hơn, tin tưởng vào khả năng bắt việt vị chính xác của VAR. Tuy nhiên, việc các bàn thắng có thể bị khước từ vì lỗi việt vị nhỏ nhất cũng khiến các HLV phải cân nhắc kỹ hơn về thời điểm và cách thức thực hiện các đường chuyền quyết định. Để hiểu rõ hơn về cách các đội bóng lớn thay đổi lối chơi dưới tác động của các yếu tố mới, anh em có thể tham khảo thêm các bài phân tích sâu tại Góc nhìn bóng đá.
- Áp lực lên trọng tài: Dù có VAR hỗ trợ, trọng tài chính vẫn chịu áp lực rất lớn. Họ phải đưa ra quyết định nhanh chóng trên sân và đôi khi phải đối mặt với sự chỉ trích ngay cả khi VAR đồng tình hoặc thay đổi quyết định của họ.
Hình ảnh cầu thủ đang phản ứng với quyết định của VAR trong một trận derby căng thẳng tại Premier League
Tương lai của công nghệ VAR trong các trận derby sẽ ra sao?
VAR chắc chắn sẽ không biến mất. Câu hỏi là nó sẽ phát triển như thế nào để dung hòa giữa yếu tố công nghệ và tinh thần của trận đấu, đặc biệt là với các trận derby?
- Công nghệ tiên tiến hơn: Sự ra đời của công nghệ việt vị bán tự động (Semi-automated offside technology – SAOT) hứa hẹn sẽ giảm thời gian kiểm tra và tăng độ chính xác cho các quyết định việt vị.
- Cải thiện quy trình và giao tiếp: Việc thông báo rõ ràng hơn lý do đưa ra quyết định VAR cho khán giả trên sân và xem truyền hình là rất cần thiết. Tăng cường sự nhất quán trong việc áp dụng luật và ngưỡng “rõ ràng và hiển nhiên”.
- Sự chấp nhận của cộng đồng: Có lẽ cần thêm thời gian để cầu thủ, HLV và người hâm mộ quen dần và chấp nhận VAR như một phần của cuộc chơi. Tuy nhiên, những tranh cãi có lẽ sẽ không bao giờ chấm dứt hoàn toàn, bởi bóng đá luôn chứa đựng yếu tố cảm xúc và góc nhìn đa chiều.
Liệu chúng ta có muốn một trận derby hoàn hảo về mặt quyết định nhưng lại thiếu đi sự bùng nổ, tranh cãi và cảm xúc nguyên bản? Hay chúng ta chấp nhận một vài tranh cãi để giữ lại “chất lửa” đặc trưng đó? Đó là sự cân bằng mong manh mà bóng đá Anh và VAR đang phải đối mặt.
Câu hỏi thường gặp về VAR trong derby (FAQ)
1. VAR có làm giảm bớt sai lầm của trọng tài trong các trận derby không?
Có, VAR giúp sửa chữa nhiều sai lầm rõ ràng liên quan đến bàn thắng, penalty, thẻ đỏ trực tiếp và nhận diện sai cầu thủ. Tuy nhiên, nó không loại bỏ hoàn toàn sai sót, đặc biệt là các tình huống cần đánh giá chủ quan.
2. Tại sao các quyết định VAR trong derby lại gây tranh cãi nhiều hơn?
Do tính chất căng thẳng, áp lực cao và sự soi mói kỹ lưỡng từ truyền thông và người hâm mộ. Mọi quyết định đều có thể ảnh hưởng lớn đến kết quả và cục diện cuộc đua, làm khuếch đại mọi luồng ý kiến trái chiều.
3. VAR có làm mất đi cảm xúc của các trận derby không?
Nhiều người cho rằng việc trì hoãn để kiểm tra VAR, đặc biệt là sau bàn thắng, làm giảm sự bùng nổ cảm xúc tức thời. Tuy nhiên, sự kịch tính trong lúc chờ đợi quyết định VAR cũng tạo ra một loại cảm xúc khác.
4. Liệu có giải pháp nào để cải thiện VAR trong các trận derby?
Cải tiến công nghệ (như việt vị bán tự động), đào tạo trọng tài VAR tốt hơn, tăng cường tính nhất quán trong quyết định và cải thiện giao tiếp với người hâm mộ là những hướng đi tiềm năng.
5. Công nghệ VAR trong các trận derby mang lại nhiều lợi ích hay phiền toái hơn?
Đây là câu hỏi không có câu trả lời tuyệt đối. VAR mang lại sự công bằng hơn ở một số khía cạnh nhưng cũng tạo ra những tranh cãi và sự gián đoạn mới. Việc đánh giá lợi ích hay phiền toái phụ thuộc nhiều vào góc nhìn của mỗi người.
Kết luận: Tranh cãi vẫn còn đó, nhưng công bằng là đích đến
Nhìn lại hành trình của VAR tại bóng đá Anh, đặc biệt qua lăng kính của các trận derby, không thể phủ nhận rằng công nghệ này đã mang đến những thay đổi sâu sắc. Nó giúp sửa sai, mang lại những quyết định chính xác hơn ở nhiều thời điểm quan trọng. Nhưng đồng thời, công nghệ VAR trong các trận derby cũng trở thành nguồn cơn của vô vàn tranh cãi, sự thất vọng và cả những hoài nghi về việc liệu nó có đang làm mất đi linh hồn của trận đấu hay không.
VAR, xét cho cùng, chỉ là một công cụ. Sự hiệu quả và tính công bằng của nó phụ thuộc rất nhiều vào cách con người sử dụng, quy trình áp dụng và sự chấp nhận của cộng đồng. Các trận derby ở Anh, với tất cả sự kịch tính và cảm xúc vốn có, sẽ tiếp tục là phép thử khắc nghiệt nhất cho VAR. Cuộc tranh luận về vai trò của nó chắc chắn sẽ còn kéo dài.
Còn với anh em chúng ta, những người yêu bóng đá Anh, yêu cái không khí rực lửa của derby, có lẽ phải học cách sống chung với VAR. Hãy tiếp tục tranh luận, đưa ra ý kiến, nhưng cũng đừng quên tận hưởng những khoảnh khắc đỉnh cao mà trái bóng tròn mang lại. Bạn nghĩ sao về công nghệ VAR trong các trận derby: Tranh cãi hay là sự công bằng? Hãy để lại bình luận chia sẻ góc nhìn của mình nhé!
